Λίγα για την ιστορία της ‘άσανα’
‘Άσανα’ σύμφωνα με την Χάθα Γιόγκα Πραντίπικα, σημαίνει μια κατάσταση ύπαρξης όπου κανείς παραμένει φυσικά και νοητικά σταθερός, ήρεμος, ήσυχος και άνετος. Σύμφωνα με την Γκεράντα Σαμχίτα, ‘άσανα’ είναι η στάση στην οποία μπορεί κάποιος να μείνει άνετα για πολύ χρόνο, χωρίς ένταση και φυσικό πόνο.
Κατά την παράδοση αρχικά διδάχθηκαν από τον Σίβα στη σύντροφό του Πάρβατι οκτώ εκατομύρια τετρακόσιες χιλιάδες άσανα όμως ογδόντα τέσσερις είναι οι σημαντικές, αναφέρονται μέσα στο κείμενο και είναι γνωστές μέχρι σήμερα.
Πολλές από τις άσανας έχουν ονόματα ζώων ή ερπετών της φύσης. Ο τεράστιος αρχικά αριθμός τους μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι υπάρχει μια απεικόνιση της εξελικτικής πορείας από πιο απλές μορφές ύπαρξης σε πιο σύνθετες. Οι χάθα γιόγκις του παρελθόντος στην πορεία μείωσαν τον αριθμό αυτό. Ανακάλυψαν επίσης ότι μέσω των διαφόρων στάσεων του σώματος επηρέαζαν τα συστήματα του σώματος και βελτιώναν την δικής τους υγεία. Επίσης βρήκαν ότι αναπτύσσοντας τον έλεγχο του σώματος μέσω των πρακτικών μπορούσαν να έχουν τον έλεγχο του νου και της ενέργειας.
Οι εντάσεις και πως μας επηρεάζουν
Τόσο στο σώμα όσο και στο νου δημιουργούνται και συσσωρεύονται εντάσεις. Κάθε σωματική ένταση αντιστοιχεί σε μία νοητική ένταση και το αντίθετο. Ο σκοπός της άσανα είναι να λύσει αυτές τις νοητικές εντάσεις μέσω του σώματος. Για παράδειγμα, συναισθηματικές εντάσεις και καταπίεση σφίγγουν και μπλοκάρουν την ομαλή λειτουργία των πνευμόνων, του διαφράγματος και της διαδικασίας της αναπνοής, συμβάλλοντας σε διαταραχές του αναπνευστικού συστήματος. Οι μυϊκές εντάσεις μπορεί να δημιουργηθούν οπουδήποτε στο σώμα. Μια καλή επιλογή άσανας σε συνδυασμό με πραναγυάμα, σατκάρμας, διαλογισμό και γιόγκα νίντρα απομακρύνουν αποτελεσματικά τις εντάσεις από το νοητικό και φυσικό επίπεδο. Το αποτέλεσμα είναι η απελευθέρωση λανθάνουσας ενέργειας, το σώμα γεμίζει ζωτικότητα και δύναμη και ο νους γίνεται ελαφρύς, δημιουργικός ισορροπημένος και χαρούμενος. Η τακτική άσκηση στην άσανα διατηρεί το φυσικό σώμα σε μια βέλτιστη κατάσταση και προωθεί την υγεία ακόμη και σε ένα ασθενές σώμα.
Κατηγορίες ‘άσανα’
Οι άσανας που εφαρμόζονται σήμερα χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, τις κλασσικές στάσει που αναφέρονται και στα κείμενα της Χάθα γιόγκα και τις δυναμικές ή κινητικές που χρησιμεύουν σαν προετοιμασία. Για να μπορέσει κανείς να φθάσει στο σημείο να μπαίνει στις κλασσικές άσανα, χρειάζεται να προετοιμάσει κατάλληλα το σώμα. Στα αρχικά στάδια των στατικών άσανας, δημιουργείται πόνος και ένταση στους μυς στην προσπάθεια να κρατήσει κανείς το σώμα σε μια σταθερή στάση για πολλή ώρα. Έτσι αναπτύσσεται ακαμψία, δυσφορία και απογοήτευση τα οποία είναι αντίθετα προς τον σκοπό της άσανα. Στην περίπτωση αυτή χρησιμοποιούνται οι δυναμικές άσανας που ονομάζονται σήμερα Σούκσμα Βυαγυάμα. Σούκσμα σημαίνει λεπτή, και Βυαγυάμα σημαίνει κίνηση. Με τον τρόπο αυτό αναπτύσσεται με ασφάλεια η απαιτούμενη ευλυγισία, δύναμη και έλεγχος του σώματος.
Απαλλαγή από την φυσική και νοητική δυσαρμονία
Ο πρώτος στόχος των άσανας είναι η ανακούφιση από την φυσική και νοητική δυσαρμονία. Δημιουργώντας παροδική ένταση, που διεγείρει την διαδικασία της απελευθέρωσης των τοξινών από το σώμα, οι άσανας κάνουν τις κλειδώσεις του σώματος ευλύγιστες και βελτιώνουν την υγεία των μυών. Επίσης επιφέρουν τον συντονισμό στην λειτουργία του νευρικού συστήματος και βελτιώνουν τη λειτουργία των εσωτερικών οργάνων εφαρμόζοντας ήπια μάλαξη. Το σώμα και ο νους δεν είναι ανεξάρτητα μέρη, αλλά αποτελούν ένα αδιάσπαστο σύνολο. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι η χονδροειδής μορφή του νου είναι το σώμα και η λεπτή μορφή του σώματος είναι ο νους. Η άσκηση στην άσανα επιφέρει μια συνένωση, μια ολοκλήρωση και ως εκ τούτου μια αρμονία στο σώμα και στο νου.
Κακώς λοιπόν συχνά οι άσανας θεωρούνται σαν μια μορφή γυμναστικής άσκησης καθώς είναι τεχνικές που βάζουν το σώμα σε στάσεις που καλλιεργούν την επίγνωση, τη χαλάρωση, συγκέντρωση και διαλογισμό. Μέρος αυτής της διαδικασίας είναι η ανάπτυξη της καλής φυσικής υγείας μέσω της μυϊκής υπερέκτασης, της ήπιας μάλαξης των εσωτερικών οργάνων, και της διέγερσης των ενεργειακών ροών.
Και όλα αυτά είναι μόνο η αρχή της γιόγκα!
Σουάμι Βενταβυασανάντα
Βιβλιογραφία:
1. Swami Satyananda Saraswati, Asana Pranayama Mudra Bandha, Bihar School of Yoga 2012, Yoga Publications Trust, Ganga Darshan, Munger, Bihar, India
2. Swami Niranjanananda Sararwati, Gheranda Samhita, Commentary on the Yoga Teachings of Maharshi Gheranda, Bihar School of Yoga 2012, Yoga Publications Trust, Ganga Darshan, Munger, Bihar, India
3. Sri Swami Sivananda Saraswati, Sri Swami Satyananda Saraswati, Swami Niranjanananda Sarasawati, Hatha Yoga Book 4 Asana, Bihar School of Yoga 2013, Yoga Publications Trust, Ganga Darshan, Munger, Bihar, India